‘Niemand weet meer wie James Dean écht was’

Dane DeHaan is een van de meest gewilde acteurs van zijn generatie. Net zoals dat in 1955 gold voor James Dean, die hij speelt in de nieuwe film van Anton Corbijn: Life. De regisseur fotografeert zijn hoofdrolspeler voor Vogue Man. ‘Dane dánst zelfs als Dean.’

Pas als de kleine crew halverwege de shoot langs de Lichtenberger Straße in Berlijn staat te wachten op Dane DeHaan, die zich even omkleedt in onze Volkswagen Multivan, dringt het door dat er een levende legende voor ons staat. In het uur dat we achter Anton Corbijn aan sjezen, zien we hem relaxed reageren als een uitbater van een koffietent ons van zijn vermeende terrein stuurt, horen we hem geduldig iets uitleggen als zijn assistente iets te vlug een fotorolletje verwisselt, manoeuvreert hij ons als Moeder de Gans gedwee over een vierbaansweg om een rotonde te bereiken en zien we hem in zijn beste Duits een groep studenten verzoeken om even ergens anders te zitten.
Vogue’s Creative Director Martien Mellema complimenteert hem met zijn foto’s in de laatste September Issue van de Amerikaanse Vogue.
‘Bedoel je die met Beyoncé? Dat was met een groter team dan vandaag, haha.’
‘Nee nee, een sporter met gestrekt been en hoog opgetrokken witte sokken.’
‘Oh, Novak Djokovic, de Wimbledon-kampioen. Soms houd ik het niet bij in welke editie een shoot geplaatst wordt.’
Achteloos, alsof het over een inwisselbaar zangeresje en een lokale clubkampioen gaat. Dit is de man die Bob Dylan voor zijn lens had, en Robert De Niro, Clint Eastwood, Miles Davis, David Bowie, Tom Waits, The Rolling Stones, Nick Cave, Johnny Cash, Kate Moss, Nelson Mandela, Gerhard Richter en ga zo maar veertig jaar muziek-, kunst-, film- en modehistorie door. Daarbij is hij al zo’n dertig jaar de huisfotograaf van U2. Om nog maar te zwijgen van zijn legendarische muziekvideo’s, platenhoezen, posters, korte films, fotoboeken en exposities. In 2005 regisseerde en produceerde hij zijn eerste speelfilm Control, een liefdesverhaal over het leven én de dood van Joy Division-zanger Ian Curtis, voor wie Corbijn zelf ooit van Nederland naar Londen verhuisde ‘om maar dichter bij de plek te wonen waar hun muziek vandaan kwam’. Control won wereldwijd niet minder dan twintig awards. Ook zijn tweede (The American) en derde (A Most Wanted Man) speelfilm werden met lovende kritieken ontvangen.

BOER JAMES
Brengt ons in het hier (Berlijn) en nu (23 augustus 2015), aan de vooravond van Corbijns vierde film Life over de jonge LIFE Magazine-fotograaf Dennis Stock (gespeeld door Robert Pattinson), die niets liever wil dan de veelbelovende acteur James Dean (Dane DeHaan) portretteren voordat die zijn grote doorbraak beleeft.
‘Het is geen James Dean-biopic’, verzekert Corbijn in de kelder van het statige Soho House-hotel. Hij is ernstig: ‘Ik weet dat mensen het zo gaan zien, maar het is echt een verhaal over de twee weken dat Stock en Dean met elkaar omgingen en de invloed die ze op elkaar hadden. De titel Life slaat direct op het magazine waarvoor Stock de opdracht had, maar is tevens een knipoog naar het leven en hoe het kan lopen. Zeven maanden later verongelukt Dean, maar dat zit niet in de film.’
Dane DeHaan haakt in vanaf de andere kant van de tafel: ‘Iedereen kent Jimmy Dean van de paar films die hij speelde, maar vooral van die foto op Times Square. Hoe hij écht was, weet niemand meer nu. Ik ook niet, terwijl het een van mijn favoriete acteurs aller tijden is.’
Is dat de reden dat je aarzelde toen je voor deze rol gevraagd werd?
‘Het voelde als een monumentale taak om hem te spelen, ik was bang om te falen. Maar in dit soort interviews roep ik altijd dat ik de meest uitdagende rollen wil spelen en toen deze onmogelijke kans voorbijkwam, rende ik ervoor weg. ‘Practice what you preach’ zeiden mijn vrienden en gelijk hadden ze.’
Hoe heb je het vanaf daar aangepakt?
‘Natuurlijk, hij is het icoon der iconen, maar dat is niet zo interessant voor mij. Ik moest erachter komen wie hij was als mens. In vier maanden tijd heb ik álles gelezen wat ik over hem kon vinden: over zijn jeugd, hoe hij over acteren dacht en over beroemd zijn. Ik heb met een trainer gewerkt om op zijn gewicht te komen en met een stemcoach leren spreken als hij.’
Corbijn: ‘In Life laten we zien hoe hij was buiten de film. Dane heeft zich ongelooflijk goed ingelezen, zelfs de dansmoves van Dean heeft hij bestudeerd. Tegenwoordig zijn acteurs goed afgetraind, in de jaren vijftig was dat niet zo. Jimmy was een boerenjongen, heel anders gebouwd dan Dane. Dus als hij zegt dat-ie naar een gewicht streefde, gaat het verder dan wat aankomen. Hij heeft zelfs congolessen gehad.’
DeHaan: ‘Congá, haha.’
Corbijn: ‘Haha, oh ja.’
Was Dennis Stock een voorbeeld voor je?
Corbijn: ‘Nee, ik kende hem niet. Die foto’s wel uiteraard en ik heb degelijke research gedaan. Niet dat ik nou een connaisseur van zijn werk ben, maar ik weet genoeg om er een mening over te hebben. Stock was geen portretfotograaf, meer richting documentaire met veel aandacht voor de omgeving.’
Was er veel over hem bekend?
Corbijn: ‘Hij overleed in 2010, lang voordat ik het script in handen kreeg. Er is beeldmateriaal waar hij pratend op te zien is. Niet bepaald de aardigste man, maar wel met een zekere charme. Kan ook niet anders, want Stock is vijf keer getrouwd in zijn leven. Sommige exen die we benaderden, wilden niet over hem praten, dus hij is nooit in vrede vertrokken. Zijn zoon Rodney, die als jongetje in de film zit, zei dat we Stock aardiger hebben gemaakt dan hij was. Rodney is veel op de set geweest. Soms iets te vaak, haha. Ik denk dat Dennis op latere leeftijd pas nukkiger werd, omdat hij zijn hele leven aan die ene foto op de natgeregende straten van New York herinnerd werd. Een probleem voor alle fotografen die vroeg pieken.’
Op welk punt kwam je achtergrond als fotograaf het meest van pas?
Corbijn: ‘De producers wilden van die Times Square-foto een groot moment maken in het leven van Dennis Stock. ‘Eureka!’ Zoiets. Maar op dat moment heb je nooit het idee dat je een legendarische plaat gemaakt hebt waar mensen zestig jaar later nog over praten. Zo beleef je een shoot niet. Dat idee heb ik ze dus uit het hoofd gepraat. Ik heb meer zijn werkwijze benadrukt, het twee weken met een artiest op pad zijn. Naar een boerderij uit zijn jeugd gaan en daarvoor een grote klus in Japan laten schieten. Dát voelt hij, niet dat hij de beste foto van zijn leven maakt.’

GEEN ECHTE CORBIJN
Corbijn rijdt (zelf!) in een Land Rover Discovery 4 over de Sovjet-achtige lanen van Friedrichshain van locatie naar locatie, vergezeld door zijn Duitse assistente en DeHaan. De rest van de crew volgt in de VW-bus met kleding. De zon schijnt fel in Berlijn, dat fotogeniek is als altijd, maar de keuze voor Berlijn was voornamelijk een praktische. DeHaan is een halfjaar in Europa voor de films Tulip Fever en A Cure for Welness.
‘Dane zat nu toevallig in het Soho House’, legt Corbijn uit. ‘We wilden het snel en speels doen, dus heb ik hier in de buurt wat settings gespot. Ik wist niet van tevoren welke kleding hij zou dragen en hoe het weer zou zijn. Dan ben ik op mijn best, zonder groter plan.’
En zo kan het dat de shoot om 16.00 uur begint en Corbijn drie autoritjes en luttele clicks van zijn twee Leica’s en twee Hasselblads later om 17.55 uur in het Nederlands roept: ‘Klaar!’ En in het Engels: ‘Team, thank you!’ Alles uit de losse pols, geen statief, geen kunstlicht, alleen de rug gekromd voor het juiste perspectief. DeHaan heeft aan één woord genoeg, en anders showt Corbijn hem een polaroid.
‘Anton weet precies wat hij wil’, zegt DeHaan later. ‘Hij creëert een kalme, veilige situatie om acteurs op hun gemak te laten voelen. Daardoor krijgt-ie alles van ze gedaan. Een gepolijste man.’
Was het voor Robert Pattinson nog een handicap dat hij voor een fotograaf werkte?
Corbijn: ‘Oh nee, ik denk niet dat hij nerveuzer was dan Dane. Rob benadert een rol wel totaal anders. Waar Dane een grondige analyse doet en goed voorbereid naar de set komt, is Rob meer intuïtief. Ik denk niet dat hij op de eerste dag van de repetities klaar was voor de rol. Op draaidagen wel hoor.’
Vergelijkbaar met jezelf?
‘Ik denk het wel, al ben ik meer een mix van hun twee. Ik maak veel late beslissingen op de dag zelf. Het enige dat je uit fotografie mee kunt nemen naar film, is compositie. Dat is mijn vangnet. Die veiligheid heb ik na mijn tweede film laten varen. A Most Wanted Man schoot ik handheld, zodat ik me meer op de acteurs en het verhaal kon richten. In termen van compositie, ziet Life er het minst uit als een film van mij.’
Vond je het moeilijk om dat los te laten?
‘Nee, ik werkte nauw samen met mijn director of photography (Charlotte Bruus Christensen, red.), en zij heeft een diepgang toegevoegd die niet in mijn andere films zat. Het lijkt op Jagten van Thomas Vinterberg, waar zij ook aan meewerkte.’
Wat was volgens jou het verschil met andere regisseurs waar je mee werkte, Dane?
Corbijn: ‘Die anderen waren professionals.’
DeHaan: ‘Haha, alle regisseurs hebben hun eigen ding. Voor mijn gevoel was er inderdaad meer samenspraak tussen hem en de DP. Anton denkt absoluut in beeld. Hij vraagt veel of ik niet beter zus of zo kan zitten. Houding is essentieel voor de compositie.’

HERMAN BROOD
‘Are you gonna make me famous?’ Dean vraagt het al vroeg in de film aan Stock. Die reageert niet echt, maar je ziet het onderhuids borrelen. Twee dolende zielen die denken hun eigen carrière te kunnen kickstarten met hulp van die ander.
‘1955 was een belangrijk jaar’, zegt Corbijn hierover. ‘De generatie die tiener was na de Tweede Wereldoorlog, was op zoek naar een stem, een geluid. Die vonden ze in Marlon Brando en James Dean.’
Waarom is James Dean nog steeds relevant voor de jeugd van nu?
Corbijn: ‘Hij deed het op zijn manier. Dat is aantrekkelijk voor alle leeftijden. Dean was een rebel en dat spreekt jongeren aan. Altijd. Wat denk jij, Dane?’
DeHaan: ‘De worsteling waar elke tiener mee te maken heeft, die wist hij te vangen. De ultieme belichaming van coming of age. Liefde ervaren op de coolst mogelijke manier. Als ik naar Rebel Without a Cause kijk, zie ik een gozer uit de jaren vijftig en de enige die aan het acteren is.’
Anton, jij hebt een hoop iconen voor je lens gehad. Kwam er voor jou iemand in de buurt van wat Stock met Dean had?
‘Ik kan eigenlijk alleen maar Herman Brood bedenken. Die had grote invloed op mij toen ik opgroeide. Op een bepaalde manier heeft mijn relatie met Herman mijn enthousiasme voor dit script aangezwengeld. Maar ik heb met zóveel fantastische talenten gewerkt, dat voelt elke keer weer als een bonus. Je leert altijd iets. Daarom heette een van mijn laatste exposities Inwards and Onwards. Al die informatie cumuleert in je leven en hopelijk maakt het je rijker op een spiritueel niveau. Het is raar om door al je oude werk te gaan en op die manier naar je leven te kijken. Veel foto’s wil ik nooit meer zien, maar met het grootste deel ben ik gelukkig. Ik ben trots op mijn exposities. Voor nu focus ik me op het filmen, want er is nog veel te leren.’